श्री सिद्धरामेश्वर स्थापित अष्टविनायक
ग्रामदैवत शिवयोगी श्री सिध्दरामेश्वर महाराजांनी सोलापूरमध्ये (सोन्नलगी) शहरावर कोणतिही नैसर्गिक आपत्ती येऊ नये यासाठी स्वहस्ते स्थापन केलेल्या अष्टविनायकांची दिशा, निर्देशात्मक स्थान व त्यांची नावे यासंबंधीची तपशीलवार माहिती १३ व्या शतकात कर्नाटकातील हंपी येथे होऊन गेलेले विद्वान कवी राघवांक यांनी सिद्धरामाच्या चरित्रात लिहून ठेवली आहे.
राघवांक कवीने वर्णन केल्याप्रकरणी श्री गणेशाच्या सर्व आठही मूर्ती आजसुध्दा सोलापूरच्या आजूबाजूला पाहावयास मिळतात.
7) सातवा गणपती
मश्रुम गणपती
तळेहिप्परगे, ता. उत्तर सोलापूर.
तळेहिप्परगा हिप्परग्याचा मश्रुम चिंतामणी, क्षणोक्षणी सुप्रसिद्ध होऊनी |
गळ्यात मश्रूमच्या माळा घालुनी,
सोनेरी बिंदूत जाई रमूनी ||
सुमारे साडेआठशे वर्षांपूर्वी म्हणजेच ११३० च्या काळात सोलापूरचे ग्रामदैवत शिवयोगी सिध्दरामेश्वर महाराजांनी स्वहस्ते स्थापन केलेला सातवा गणपती म्हणजे मश्रुम गणपती होय.
सोलापूरच्या उत्तरेस तुळजापूर रोडवरील शहरापासून पाच किलोमीटर अंतरावरील हिप्परगा तलावाच्या शेजारी या गणपतीचे मंदीर आहे. तळेहिप्परगे येथील मश्रुम गणपती नवसाला पावणारा गणराय अशी विशेेष ख्याती आहे.
शहरावर विघ्ने, आपत्ती व संकटे येऊ नयेत म्हणून सिध्देश्वरांनी मश्रुम गणपतीची स्थापना केली. मश्रुम हा शब्द कानडी असून मसूर म्हणजे दही आणि ऊम म्हणजे खाणारा अर्थात दही खाणारा गणपती. या गणपतीला रोज दह्याने अभिषेक केला जातो. दह्याने अभिषेक केल्याने आपल्या मनोकामना पूर्ण होतात, अशी गणेशभक्तांची श्रध्दा आहे.
येथे ‘श्रीं’ची मूर्ती सव्वा तीन फूट उंच असून रूंदी दोन फूट आहे. ही मूर्ती सुंदर, रेखीव व स्वयंभू आहे. या गणपतीचे मंदिर भक्कम दगडी बांधकामाचे आहे. मश्रुम गणपतीचे भक्त भोजप्पा नामदेवप्पा म्हमाणे यांनी दगडी बांधकाम करून दिले आहे.
त्याचबरोबर हिप्परगा तलावाशेजारी हे मंदिर असल्यामुळे त्याच्या रामणीयतेत आणखी भर पडते. या मंदिराची देखभाल कै. गणपतराव पतंगे यांच्यानंतर कै. किसनराव मास्तर पतंगे यांच्याकडे वंशपरंपरेने आली आहे. सध्या धनंजय पतंगे यांची चौथी पिढी कार्यरत आहे.
वर्षभर गणेश चतुर्थी, गणेश जयंती, अनंत चतुदर्शी, श्रावण चतुर्थी, अंगारकी या दिवशी ‘श्रीं’ची स्वर्णअलंकार पूजा केली जाते. दर महिन्याच्या संकष्टीला भाविकांची मोठी रांग असते. तुळजापूर रस्त्यावरील स्वच्छता आणि शिस्तीने नटलेल्या या मंदिरात सोलापूरसह लातूर, औसा, उस्मानाबाद येथील भाविक श्रद्धाभावाने मोठ्या संख्येने दर्शनासाठी येतात.
गणेश जयंती व संकष्ट चतुर्थीला येथे भाविकांची मोठ्या प्रमाणात गर्दी असते. सोलापुर शहरातूनच नव्हे तर पंचक्रोशीतील भक्तगण या गणपतीला पायी चालत येणाऱ्यांची संख्या वाढत आहे, हे मश्रुम गणपतीचे महात्म्य आहे.
सध्या मश्रुम गणपतीचे भक्त राजु हौशेट्टी हे मश्रुम गणपती भक्त मंडळाच्या माध्यमातून विविध धार्मिक आणि सामाजिक उपक्रम त्या ठिकाणी पार पाडत आहेत.
ग्रामदैवत श्री शिवयोगी सिद्धरामेश्वर यांच्या मकर संक्रांतीच्या वेळेस होणाऱ्या यात्रेचा प्रारंभ देखील या विघ्नहर्त्या मश्रुम गणपतीच्या पूजनाने करण्यात येतो.
